|
Derginin Adı:
|
Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi
|
|
Cilt:
|
2015/6
|
|
Sayı:
|
6
|
|
Makale Başlık:
|
Abdureop Polat TEKLİMAKANİY, Çağatay Uyğur Tili Heqqide Méğizliq Bayan (On Chagatay Uygur Language), Şincang Xelq Neşriyatı, Qeşqer Uyğur Neşriyatı, Qeşqer, 2014, 701 s.
|
|
Makale Alternatif Dilde Başlık:
|
Alternatif dilde başlık bulunmamaktadır. There is no article title in another language.)
|
|
Makale Eklenme Tarihi:
|
16.02.2017
|
|
Okunma Sayısı:
|
5
|
|
Makale Özeti:
|
Prof. Dr. Abdurauf Polat Teklimakani’nin Türkiye Türkçesiyle “Çağatay Uygur Dili
Hakkında Özlü Açıklama” diye ifade edebileceğimiz bu eseri, kendisinin de eserin Giriş
kısmında ifade ettiği gibi, Milletler Neşriyatı tarafından 2004 yılında yayımlanan “Çağatay
Uyğur Tili Heqqide Mupessel Bayan” (Çağatay Uygur Dili Hakkında Ayrıntılı Açıklama) adlı
kitabı ile yine aynı neşriyat tarafından 2007 yılında basılan “Çağatay Uyğur Tili
Grammatikisi” (Çağatay Uygur Dili Grameri) adlı kitabının birleştirilmesi, konuyla ilgili
bilimsel çalışmalarda ortaya çıkan yeni durum doğrultusunda tekrar gözden geçirilip
yeniden düzenlenmesi ve eksikliklerin tamamlanması neticesinde ortaya çıkmıştır.
Üç bölümden oluşturulan eserin “Çağatay Uyğur Til-yéziqi Heqqide Omumiy Bayan”
(Çağatay Uygur Dili Hakkında Genel Açıklama) başlığını taşıyan Birinci Bölümü’nde, önce
“Çağatay Dili” teriminin ne zaman, nerede ve nasıl ortaya çıktığı anlatılmış, sonra bu
terime yöneltilen eleştiriler hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca yazar “Çağatay Dili” terimiyle
ilgili kendi görüşünü açıklamış ve “Çağatay Uygur Dili” teriminin daha uygun olduğu
görüşünü ileri sürmüştür.
Aynı Bölüm’deki “Çağatay Uyğur Tiliniñ Qedimki Uyğur Tili Asasıda Şekillen’genliki
Toğrisida” (Çağatay Uygur Dilinin Eski Uygur Dili Temelinde Şekillenmesi Üzerine) başlıklı
yazıda, Çağatayca’nın Eski Uygurca temelinde oluştuğu iddiası bol örneklerle anlatılmıştır.
Yine aynı Bölüm’deki “Çağatay Uyğur Tiliniñ Eyni Zaman Uyğur Canlıq Tili Bilen Bolğan
Munasiwiti Toğrisida” (Çağatay Uygur Dilinin Dönemin Uygur Konuşma Dili ile Olan
İlişkisi Üzerine) başlık yazıda ise, Çağatayca’nın Uygur konuşma dili ile olan ilişkisi fonetik,
leksik ve gramer yönündeki ortaklıklar bakımından zengin örneklerle açıklanmıştır.Birinci Bölüm’de yer alan “Çağatay Uyğur Tilini Öginiş ve Tetqiq Qilişniñ Devrimizdiki Real
Ehmiyiti” (Çağatay Uygur Dilini Öğrenme ve Araştırmanın Günümüzdeki Reel
Ehemmiyeti) başlıklı yazıda, Çağatayca öğrenme ve Çağatayca’yı araştırmanın önemi ve
bugün için faydaları anlatılmıştır.
“Çağatay Uyğur yéziqidiki Şeiriy Eserlerge Grammatikiliq Tehlil Yürgüzüş ve Uniñ
Ehmiyiti” (Çağatay Uygur Yazısındaki Şiirsel Eserler üzerinde Gramer Tahlili Yapma ve
Onun Ehemmiyeti) başlıklı diğer bir yazıda ise Çağatay diliyle yazılmış şiirlerin
açıklanmasında gramer tahlilinin de önemli katkısı olduğu anlatılmıştır.
Eserin “Çağatay Uyğur Tili Grammatikisi” başlığını taşıyan İkinci Bölümü tamamen
Çağatay Uygur Dilinin gramerine hasredilmiştir. Bu bölüm “Fonetik”, “Morfoloji” ve
“Sentaks” olmak üzere üç kısma ayrılmış, Çağatayca’nın fonetik, morfoloji ve gramer
özellikleri ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Eserin Üçüncü Bölümü “Çağatay Uyğur Yéziqidiki Eser Tetqiqatidin Örnek” (Çağatay Uygur
Yazısındaki Eser Araştırmalarından Örnek) başlığını taşır. Bu bölümde Ali Şir Nevai’nin
“Muhakemetü’l- Lugateyin” adlı eserinin hem özgün metni hem de transkripsiyonu
verilmiştir. Ayrıca söz konusu metin Yeni Uygur Türkçesine aktarılmış, sonra
açıklanmıştır. Bölümün sonunda Muhakemetü’l-Lugateyin’in sözlüğü verilmiştir.
Eser “Hatime” (Son Söz) ile bitirilmiştir. Eserin sonunda kaynakça verilmiştir.
Tanıtmaya çalıştığımız bu kitap Prof. Dr. Abdurauf Polat Teklimakani’nin Çağatayca
üzerinde yaptığı 40 yıllık araştırmanın bir ürünüdür. Son derece yetkin bir kalemden çıkan
bu eserin Çağatayca üzerinde çalışan genç bilim adamları için de bir örnek, bir kılavuz
olacağı muhakkaktır.
|
|
Alternatif Dilde Özet:
|
Alternatif dilde abstract bulunmamaktadır. (There is no abstract in another language.)
|